Koffie drinken, het is een hot topic tegenwoordig. Van barista’s in hippe koffie hotspots tot koffie branderijen die de deuren openen. Waar koop je de beste ‘coffee the go’ tot een een Haags bakkie pleur drinken bij Koffiehuis de Laak. Ken jij het verhaal van de Haagse Koffiehuizen?
Inhoudsopgave
Haagse koffiehuizen
Als Hagenaar dacht ik dat ik de stad op mijn duimpje kende maar iedere keer ontdek ik weer verhalen en locaties waar ik nooit van heb gehoord. Via een collega werd ik geïntroduceerd in de wereld van de Haagse Koffiehuizen. Inmiddels weet ik zelfs dat je nergens in Nederland zoveel koffietenten vind als in Den Haag. Dat vond ik zo’n bijzonder verhaal dat ik jullie er graag meer over vertel.
Wil jij op de hoogte blijven van al mijn reistips? Schrijf je in voor de nieuwsbrief en Travel around with me via Facebook, Instagram, Pinterest, Twitter en op YouTube.
Geschiedenis Koffiehuizen Den Haag
In het begin van de vorige eeuw kregen arbeiders hun weekloon uitbetaald in de plaatselijke kroeg. Daar was het zo gezellig dat het loonzakje werd opgemaakt aan de bar. Om de strijd tegen alcoholmisbruik tegen te gaan werd de “Bond tegen Alcoholmisbruik” opgericht. Die verenigingen zetten alcoholvrije consumptiekiosken, ook wel limonadekiosken genoemd, op. Beter bekend als koffietenten. In Den Haag waren er op een gegeven moment rond de 60 koffiehuizen waar de arbeidersklasse wekelijks zijn loonzakje ontving.
Het verhaal van de Koffiehuizen in Den Haag
Weet jij waar de benaming ‘Kouwe Kak’ vandaan komt? De ‘Haagse kouwe kak’, de (zelfbenoemde) elite van Den Haag vond het maar niets dat werklieden hun lunch opaten in de huizen waar ze werkte. Dat schaften moest maar ergens anders gebeuren vonden zij. De koffiehuizen waren de place to be voor deze arbeiders. Het opeten van de eigen boterhammer was prima als ze daarnaast maar een bakkie pleur bestelden. En als de mannen nog honger hadden dan werd er een “Beschuitstuiter met mayo” besteld, oftewel een bal gehakt. De Beschuitstuiter van Koffiehuis de Laak kreeg ooit een 9 van AD. De kano, je weet wel zo’n langwerpig gevulde koek, om mee in de koffie te roeren, aldus de ervaring van Harrie Jekkers bij Ome Dick van koffietent Dick. In de volksmond ook wel ‘koffiedick’ genoemd.
Jan en Frans de Leef, de samenstellers van het boek “Morgen gratis koffie, koffietenten in en om Den Haag”, beamen dit. De koffietenten werden een ontmoetingspunt voor de werklui. De waan van de dag werd besproken, tot de roddels uit de buurt en wie waar een opdracht had. Op een gegeven moment werd het zelfs een soort inloop uitzendbureau. Want in de koffiehuizen werkten altijd wel mensen die iemand extra konden gebruiken voor een klus. Jan de Leef; ”Mensen in het koffiehuis hielpen elkaar, konden het nodige voor elkaar regelen. Je gaf elkaar klusjes: de timmerman wist altijd wel iets voor de loodgieter en omgekeerd. We hebben leren zeefdrukken van iemand uit de reclamedecoratie die we uit het koffiehuis kenden. Als je geen werk had, ging je naar het koffiehuis: daar was altijd wel iemand die wat te doen had.”
Er werd ook veel handen gedreven, buitenstaanders denken bij ‘handel drijven’ dat het vaak om gestolen waar gaat. Frans de Leef zei hierover; “Er was altijd wel iemand die een partij tupperware-dozen, hoeslakens of sokken in de kofferbak had. Meestal heel goedkoop ingekochte spullen van belabberde kwaliteit. Er viel wel eens iets van de wagen, maar echt criminele zaken hebben we niet meegemaakt. Kon ook niet: buiten de koffietent staan bedrijfswagens met namen van firma’s – geen dikke auto’s.”
Koffie drinken bij Koffiehuis de Laak
Ik merk direct dat de aandacht voor de gasten centraal staat in Koffiehuis de Laak. Hier hoef ik niet te wachten en word ik direct bediend. De stamgasten die binnenkomen, daarvoor staat de koffie al klaar zodra men door het raam ziet welke auto er voor de deur parkeert.
Jos Overdevest zwaait al 37 jaar de scepter in Koffiehuis de Laak. Hij heeft het koffiehuis overgenomen van zijn vader die 58 jaar geleden zijn koffiehuis startte, iets verderop, op het Calandplein. Tijdens het drinken van mijn bakkie pleur vertelt Jos als snel dat ik na 2 december moet terugkomen om zijn kerst koffiehuis te bewonderen. “Je weet niet wat je dan meemaakt” zegt Martin de Haan, goede vriend van Jos.
Als ik foto’s ga maken zie ik wat mensen hun hoofd omdraaien. Van foto’s zijn de gasten niet gediend, dus daar moet ik rekening mee houden van Jos. Gelukkig wil mijn collega wel model zitten want anders lijkt het koffiehuis zo leeg. Ik ben iemand die graag een praatje maakt met mensen en dat gaat hier gemakkelijk, zeker gezien ik als enigszins ‘vreemde eend in de bijt’ omringd ben door stamgasten. Het is eigenlijk net als in een bruine kroeg, voor je het weet heb je aanspraak en praat je over alledaagse dingen met de aanwezige gasten.
Je begrijpt, koffiehuizen van nu hebben vaak een uiteenlopende klantenkring. Van forse mannen en schrale vrouwen, die weinig om handen lijken te hebben tot chauffeurs die om 05.00 al op de stoep staan om de dag te starten met een bakkie koffie. Je vind er ook spijbelende studenten, deftige dames en heren die behoefte hebben aan een praatje tot top ambtenaren.
De gesprekken die hier worden gevoerd gaan over van alles. Van somberheid verhalen, tot samenzweringen die alleen worden begrepen door de insiders, tot buurt roddels en het wereldnieuws.
Nu ik zie dat hier zelfs gratis wifi wordt aangeboden ga ik het wel onthouden als flexplek. Ik vind het een inspirerende en bijzondere omgeving en voor de prijzen die je hier betaald kan je wel een paar uur blijven zitten. Voor €1,20 een bakkie koffie? Dat kan alleen in een Haags koffiehuis.
Adres en openingstijden Koffiehuis de Laak
Maandag tot en met vrijdag geopend van 05.00 uur tot 18.00 uur en op zaterdag van 05.00 uur tot 10.00 uur. Adres: Verheeskade 20 – 2521 BN Den Haag – Tel: 070-388 33 04 – www.koffiehuisdelaak.nl.
Koffie Hotspots in Den Haag
Koffie drinken in een koffiehuis in Den Haag moet je een keer gedaan hebben. De entourage en het voor even een kijkje kunnen nemen in deze bijzondere wereld moet je een keer beleefd hebben.
Ga daarna zeker op ontdekking naar de koffie hotspots van nu in Den Haag. Koffie is hip en trendy. Er worden overal koffie festivals georganiseerd, er zijn barista kampioenschappen en de koffiebranders komen weer terug.
Ik schreef eerder een artikel over de Top 5 Haagse Koffie Hotspots.
Koffiehuizen in de media
Boek; “Morgen gratis koffie, koffietenten in en om Den Haag”
De broers Jan en Frans de Leef kwamen in de jaren zestig iedere dag hun eigen lunch schaften in het koffiehuis. Eerst in dienst van de baas en later als zelfstandig loodgieter. Zij zagen de koffietenten in de jaren ’70 veranderen van karakter. Er kwamen ineens frituurpannen, koelvitrines, gokkasten en pijpjes bier deden hun intrede, evenals schreeuwende lichtreclames en plastic stoeltjes op geïmproviseerde terrasjes.
Om te voorkomen dat de typisch Haagse koffietent binnen afzienbare tijd in de vergetelheid zou raken, besloten Jan (53) en Frans (50) een jaar of tien terug de koffietenten in de Haagse regio vast te leggen. Door ze te fotograferen én door er zeefdrukken van te maken. Want Jan en Frans hielden het loodgieten voor gezien en stapten over op de kunst van het zeefdrukken. Met als voornaamste onderwerp Haagse stadsgezichten en gebouwen. Met de voorgenomen serie zeefdrukken van koffietenten wilde het echter niet erg vlotten. Jan de Leef; ”We hebben er één gemaakt, maar daarvan verkochten we maar een paar exemplaren, aan de eigenaar en zijn familie. Voor de vaste bezoekers, werklui, was de prijs van 300 gulden te hoog. Maar we hadden wel al die foto’s waar we wat mee konden doen. We zijn daarom gaan praten over een tentoonstelling en een boek over Haagse koffietenten.”
Harrie Jekkers “Het gelijk van de Haagse Koffietent”
Of je nou wel of niet van ‘Haahgse humoar’ houdt. Harrie Jekkers neemt je mee in de wereld van de Haagse koffiehuizen.”Alle problemen van de wereld passen in een Haags Koffiehuis”, zegt Harrie.
Prijswinnende fotoserie “Koffiehuizen in Den Haag”
De Haagse fotografe Esther Hessing maakte een fotoserie van de Haagse koffiehuizen. Zij heeft voor een prijswinnende fotoserie koffiehuizen in Den Haag vastgelegd. Met haar fotoserie van de Haagse Koffiehuizen won zij de prijs voor “Documentairefotografie van Vrij Nederland en DuPho“.
TV West
TV West heeft een tijd een programma uitgezonden dat werd opgenomen in de koffietent aan het Statenplein.
Haagse Humor in- en over de koffiehuizen
Zo ligt op de vloer van De Ooievaar een rijksdaalder. Stevig vastgeplakt. Jan de Leef: ,,De vaste bezoekers wisten dat. Als er een passant binnenkwam voor een pakje sigaretten of zo, zag je hem rondkijken, zijn voet op die rijksdaalder zetten en dan bukken om zogenaamd zijn veter te strikken. Dat was lachen geblazen.
—
Kwam er iemand van wie de fiets gestolen was, zei iedereen: we lappen wel, joh. Een paar dagen later stond dan tegen de tent zo’n platte kartonnen doos met een mooi zadel en een glimmend stuur erbovenuit. Als-ie de doos openmaakte, bleek dat de rest uit de gracht was gevist.”
—
Een man komt ’s ochtends een koffiehuis binnen en bestelt een kop koffie.
Hij drinkt het rustig op terwijl hij een krantje leest en loopt dan naar de bar om af te rekenen.
“Hoeveel is dat?” “Een gulden dertig, meneer”, zegt eigenaar Kees van het koffiehuisje.
De man knikt en haalt uit zijn portemonnee 13 dubbeltjes.
Hij maakt een stapeltje ervan in zijn handen en laat de dubbeltjes een voor een tussen z’n vingers uit vallen over de bar. De muntjes vliegen alle kanten op, tussen de kopjes en klazen, in de spoelbak, op de grond, onder de bar. Verbijsterd ziet Kees de man vrolijk fluitend de zaak uitlopen met het krantje onder zijn arm en zoekt na een diepe zucht het geld maar bij elkaar.
De volgende ochtend komt de man met het krantje weer binnen en bestelt een kopje koffie.
Even later wil hij weer afrekenen. “Een gulden dertig, he?” “Ja, meneer, een gulden dertig.”
De man haalt weer 13 dubbeltjes uit zijn portemonnee en laat ze tussen zijn vingers door over de bar heen springen, tussen de kopjes en de glazen, in de spoelbak, op grond, onder de bar, waarna hij weer even vrolijk verdwijnt, een zeer gefrustreerde Kees achterlatend om de boel bij elkaar te graaien.
Zoals je al zou vermoeden, komt de man ook de derde ochtend een kopje koffie drinken.
“Een gulden dertig, toch?”, vraagt hij even later aan de bar. Kees knikt en ziet hoe de klant een rijksdaalder uit zijn portemonnee haalt. Breed grijnzend haalt Kees 12 dubbeltjes uit de kassa en laat ze een voor een tussen z’n vingers door stuiteren over de bar, tussen de kopjes en de glazen, in de spoelbak, over de grond, onder de bar. De man opent zijn portemonnee, haalt er een dubbeltje uit, legt ‘m op de bar en zegt: “Geeft u mij nog maar een bak koffie!”
Doen omgeving Koffiehuis
In de omgeving van Koffiehuis De Laak vind je een heleboel Street Art. Vroeger zat Koffiehuis De Laak op de Calandkade, nu is het koffiehuis op de Verheeskade gevestigd maar vanaf daar kan je in 10 minuten naar de Calandkade lopen om onder andere deze muurschildering te bewonderen.
Wil je meer Street Art in Den Haag ontdekken? Lees mijn blog!
Ga jij wel eens naar een van de Haagse koffiehuizen?
Leuk en informatief artikel en een bezoek waard!
Dankjewel Martin, leuk om te horen!
Beste Henriëtte,
Leuk, ik kwam net je stukje over Haagse koffiehuizen tegen. Of, zoals een Hagenees het vaak noemt: een koffietent. Alles in Den Haag is al gauw een tent. Of een toko. Hoeft niet Indisch te zijn, “ken net zo goed de Blokkäh wezûh” haha 😉
Hoe dan ook, vond het leuk om te lezen. Ik ben schrijver en werk momenteel aan een komisch boek over een koffietenteigenaar en een trambestuurder. Twee rashaagse figuren die elkaar in dat koffiehuis regelmatig ontmoeten, uiteraard met de Haagse humor als bindmiddel. Gaandeweg ontstaat er een mooie band tussen die twee, waarin ook hun privélevens steeds meer boven water komen. Niet alles blijkt dan altijd rozengeur en maneschijn te zijn.
Succes met je reisavonturen!
vriendelijke groet,
Jeroen van Oorschot
Hi Jeroen, wat leuk dat je mijn artikel hebt gelezen en het leuk vond. Een echte Hagenaar of Hagenees zo te lezen;)! Wat leuk dat je bezig bent met een boek, daar ben ik wel benieuwd naar als het zover is. Laat je me dat weten? Succes met schrijven, ik neem nog een bakkie. Groeten Henriette
Hoi Henriëtte, ik kwam via de conference van Harrie Jekkers ‘Het Gelijk van de Koffietent’ op jouw artikel. Leuk om te lezen hoor! Ik blijk de zelfde achternaam te hebben als de bekende distileerderij Van Kleef en hoewel mijn wijlen vader in Den Haag is geboren, is er geen link. Ik woon nu in Amsterdam maar wil heel graag in Den Haag wonen en dat gaat zeker een keer gebeuren!
Groetjes,
Vincent
Beste Vincent, wat leuk zeg om te horen! Super dat je op die manier bij mijn artikel over de koffiehuizen in Den Haag bent uitgekomen. Mooie achternaam hoor! Leuk dat je weer naar Den Haag komt op den duur, wij hebben ook allemaal leuke Den Haag inspiratie op de website staan: https://www.travelaroundwithme.com/?s=den+haag. Groeten Henriette